Small Animal vet Heskes

Blaasproblemen bij de kat

Katten hebben regelmatig blaasproblemen. De klachten die hierbij horen zijn plassen in huis, vaak veel kleine hoeveelheden plassen (pollakisurie), bloed in de urine (hematurie), persen tijdens het plassen (strangurie) en pijn hebben tijdens het plassen (dysurie). Samengevat wordt dit probleem FLUTD (feline lower urinary tract disease) genoemd. FLUTD kan verschillende oorzaken hebben. Het kan onder meer worden veroorzaakt door een bacteriële blaasontsteking (bij katten is dit overigens zelden het geval, anders dan bij honden), blaasgruis, blaasstenen en bij oudere katten kan er sprake zijn van een tumor ter hoogte van de blaashals. Het is van belang bij uw dierenarts een urinemonster binnen te brengen zodat dit onderzocht kan worden. Een andere vorm van FLUTD is de idiopathische vorm (een vorm zonder aanwijsbare oorzaak). Wanneer een infectie, blaasgruis/-stenen of neoplasie wordt uitgesloten, kan het bij katten ontstaan door verschillende factoren zoals stress, overgewicht of te weinig beweging. De soort kat waar dit probleem het vaakst bij wordt gezien is de gecastreerde, te dikke kater die vooral binnenshuis wordt gehouden. Bij katers moet er extra opgelet worden of de kat wel kán plassen. Katers kunnen namelijk makkelijker verstopt raken en wanneer dit gebeurt kunnen  ze in een kritieke toestand geraken wanneer u niet snel genoeg naar uw dierenarts gaat. In sommige gevallen zijn deze katten ook algemeen ziek (algehele malaise) doordat de afvalstoffen zich ophopen in het lichaam. Braken, sloomheid en zwakte zijn hier symptomen van. Als uw kat met plasproblemen bij uw dierenarts komt, dan zal de arts eerst de blaas controleren. Een verstopte kat heeft namelijk een grote, overvolle, pijnlijke en gespannen blaas waarbij er met lichte druk geen urine uitgescheiden kan worden. Als dit het geval is, wordt er vaak, afhankelijk van hoelang het probleem al aan de orde is, een beperkt bloedonderzoek gedaan en wordt de kat zo snel mogelijk gekatheteriseerd om de verstopping op te heffen (er wordt een slangetje in de plasbuis gebracht). Plast de kat buiten de bak en is er geen sprake van blaasproblemen, dan wordt dit idiopathische FLUTD genoemd en kan dit veroorzaakt worden door stress of hormonen. Katers en poezen kunnen bij het werkzaam worden van de hormonen, vanaf een leeftijd van vijf maanden, in huis plassen (sproeien). Dit is dan geen medisch probleem en de voorkeursbehandeling is castratie of sterilisatie. De blaaswand wordt door stress meer gevoelig voor ontstekingen waardoor de symptomen ontstaan die lijken op een blaasontsteking.

 

Urinemonster inleveren

In de meeste gevallen zal uw dierenarts u vragen wat urine mee te brengen zodat dit onderzocht kan worden. Maar hoe kunt u gemakkelijk urine opvangen bij uw kat? Er zijn verschillende manieren. Tegenwoordig is er een speciaal soort kattenbakvulling op de markt die ontwikkeld is voor het opvangen van urine. Deze vulling heet Katkor® en bestaat uit plastic bolletjes die geen urine absorberen. In de verpakking zit ook een pipetje en een buisje. Wanneer uw kat op de bak is geweest, kunt u gemakkelijk de bak schuin houden waardoor de urine naar de hoek van de bak stroomt en met het bijgeleverde pipetje zoveel mogelijk urine opzuigen. Vervolgens doet u dit in het buisje en brengt u dit naar de dierenarts. Een andere manier is om plastic snippers in de bak te leggen tot de kat plast. Vaak worden die niet als een fijne vulling door de kat ervaren. Mocht het echt niet lukken en heeft uw kat een volle blaas, dan kan de dierenarts met behulp van een naald wat urine door de huid uit de blaas halen (cystocentesis) of met behulp van een katheter.

De oorzaken op een rijtje

Bacteriële infectie

Een bacteriële infectie komt niet zo heel vaak voor bij katten. Slechts 5 tot 10% van de katten met symptomen van een blaasontsteking heeft een bacteriële infectie van de blaas. Als er sprake is van een bacteriële infectie dan is dit meestal het gevolg van bijvoorbeeld blaasgruis of een onderliggende ziekte zoals katten met diabetes mellitus of FIV. Het geven van antibiotica is in veel gevallen een ondersteuning maar is niet de eerste keus en dit zullen de meeste dierenartsen tegenwoordig niet zomaar meer toepassen voordat er een kweekje/cultuur van de urine is gemaakt. Wel is het geven van een pijnstiller (NSAID’s zoals Metacam®) zinvol, daar de blaaswand verdikt en pijnlijk is. Voor een goede genezing is ontspanning van de blaaswand belangrijk.

Blaasgruis
Blaasgruis is de meest voorkomende oorzaak van blaasproblemen. Blaasgruis bestaat uit kristallen van mineralen. Het gruis ligt als fijn zand op de bodem van de blaas en irriteert en beschadigt de blaaswand en veroorzaakt zo een blaasontsteking. De kristallen die het meest worden aangetroffen zijn magnesiumammoniumfosfaat (struviet) en calciumoxalaat. Secundair (bijkomend) kan er door de schade een bacteriële infectie optreden. Bij katers kan blaasgruis aanleiding zijn voor een plasbuisverstopping.

Blaasstenen
Een blaassteen is gevormd uit een samenklontering van kristallen. Het zorgt voor een chronische blaasontsteking die niet reageert op medicijnen. Een blaassteen geeft meestal heftige persdrang en veel bloed in de urine. Soms is een steen goed te voelen in de blaas bij een lichamelijk onderzoek. Wanneer de blaasproblemen niet overgaan en er niet direct een steen te voelen is tijdens het lichamelijk onderzoek zal uw dierenarts een röntgenfoto of echo maken om dit te bevestigen. Op basis van de grootte van de stenen en de hoeveelheid stenen wordt bepaald of er een operatie plaats moet vinden om de stenen te verwijderen of dat er eerst geprobeerd kan worden de stenen op te lossen. Alleen struvietstenen kunnen opgelost worden met een speciale voeding (Royal Canin Urinary S/O). Meer over blaasstenen, leest u hier.

 
Tumoren/poliepen
Tumoren of poliepen in de blaas komen zelden voor bij katten. Als deze toch voorkomen, dan is dit vaak het geval bij oudere katten. Blaastumoren bij katten zijn vaak kwaadaardig of door de grootte en plaats ervan niet operabel. De bekendste tumor die in de blaas voorkomt, is het transitioneel celcarcinoom ter hoogte van de uitgang van de blaas in de urinebuis (trigonum).

 
Idiopathische blaasontsteking

Idiopathisch is een wetenschappelijk woord voor ‘oorzaak onbekend’. Idiopathische FLUTD, ook wel feline idiopathische cystitis (FIC) genoemd, is de meest voorkomende vorm bij katten. Het is een steriele ontsteking van de blaaswand waarbij dus geen bacteriën, geen gruis, geen stenen, tumoren of andere afwijkingen aan de blaas worden gevonden. De diagnose wordt gesteld door middel van het uitsluiten van andere oorzaken. Bij FIC is er vaak sprake van periodes waarbij de klachten optreden en vaak na zeven tot tien dagen weer verdwijnen. Veel onderzoekers denken dat stress een heel belangrijke rol speelt. Meer stresshormoon (cortisol) kan schade aan de blaaswand veroorzaken. De blaaswand kan dan dunner en kwetsbaarder worden. Hierdoor kan zelfs gewone urine pijn en schade in de blaas geven. Zo kan dus de blaasontsteking ontstaan met de eerdergenoemde bijkomende klachen. De kat zal vaak ook moeten afvallen. Het is belangrijk om de kat natvoer te geven en te voorzien van vers (stromend) water. Tegenwoordig zijn er verschillende producten op de markt die zouden helpen bij idiopathische FLUTD. Er moet in ieder geval gezorgd worden voor minder stress in het huis. Het kan zijn dat er teveel katten aanwezig zijn, er een hond of een baby in het gezin is gekomen, u recent verhuisd bent of er iets anders is veranderd. Hill´s heeft nu een speciale voeding die goed werkt bij idiopathische FLUTD, Hill´s C/D Urinary stress. Deze voeding bevat tryptofaan en melkeiwithydrolysaat om stress te beperken. Een ander middel is Zylkene of Feliway®. Dit middel bevat synthetische feromonen. Feromonen zijn vetzuren die zeer specifieke informatie lijken over te brengen tussen dieren van dezelfde diersoorten. Het zijn dus synthetische geurstoffen van de kat. Hoewel het exacte werkingsmechanisme nog niet bekend is, blijken feromonen veranderingen in de hersenen op te wekken, waardoor de emotionele status van uw kat wordt gewijzigd. Dit feromoon geeft vermindering van de hoeveelheid angst en stress bij een kat. Een pijnstiller zoals Metacam® wordt in vele gevallen door uw dierenarts voorgeschreven en zorgt dat de ontsteking afneemt en de blaaswand tot rust komt.

 
Hoe gaat een urineonderzoek in zijn werk?

Een goed en uitgebreid urineonderzoek is van groot belang. Met behulp van dipsticks, een meter voor het soortelijk gewicht (refractometer) van de urine en microscopisch onderzoek van het sediment (het bezinksel van de zwaardere bestanddelen van urine zoals rode bloedcellen, witte bloedcellen, epitheelcellen, en kristallen) wordt de urine onderzocht. In sommige gevallen is het nuttig urine op te sturen om een bacteriologische kweek (cultuur) te laten maken. Hiervoor moet de urine op steriele wijze worden verkregen, vaak door middel van een blaaspunctie (cystocentesis).

 

Bijkomende onderzoeken

Een röntgenonderzoek van de blaas kan blaasstenen of lichamelijke afwijkingen van de blaas laten zien. Er worden twee foto’s genomen. Een normale foto en een foto waarbij er via een katheter lucht in de blaas wordt ingebracht. Door de lucht in de blaas, is de blaaswand goed te zien en worden stenen vaak duidelijker zichtbaar. Naast het röntgenologisch onderzoek geeft een echografisch onderzoek veel informatieve over de dikte van de blaaswand en eventuele inhoud (blaasstenen/gruis/tumoren).

 

Wat als mijn kater verstopt blijft raken?

Wanneer de kater vaker verstopt raakt, de plasbuis erg nauw is of een levenslang blaasgruisdieet niet mogelijk is, kan voor een penisamputatie gekozen worden. De penisamputatie is een ingreep waarbij de plasbuis van de kater wordt ingekort. Hierdoor kan het smalle (laatste) gedeelte van de plasbuis niet meer verstopt raken. De ingreep is zeker de moeite waard en is voor de kat zeker geen 'zielige' oplossing. Het nadeel is dat de kans op een blaasinfectie wel wordt vergroot doordat de ingang voor bacteriën nu korter en groter wordt.